Алматының Медеу аудандық сотында бүгін судья Әсел Әбішеваның төрағалығымен қалалық әкімдіктің ADAM bol журналына қарсы шағымы бойынша сот отырысы болды. Билік журналды "соғысты насихаттады" деп айыптайды. Қалалық ішкі саясат басқармасы бастығының міндетін атқарушы Айдар Есенбеков соттан ADAM bol журналының қызметін тоқтатып, мемлекеттік тіркеу туралы куәлігінің күшін жоюды сұрайды. Бірақ журнал өкілдері айыптаумен келіспейді.

Журналдың бас редакторы Гүлжан Ерғалиева іс материалына парламент мәжілісінің төрт депутатының баc прокурор Асхат Дауылбаевтың атына жазған хатын қосуды сұрайды. Депутаттар хатта Дауылбаевтан "журналдың жабылуы мен таралуына тыйым салынуына қатысты жағдайды шынайы түрде қарауды" сұраған.

Ерғалиева бұған қоса іс материалына ЕҚЫҰ-ның баспасөз еркіндігін қорғау жөніндегі өкілі Дуня Миятовичтің ADAM bol журналын жабу Қазақстандағы БАҚ бостандығына қауіп төндіреді деген мәлімдемесін де қосуды сұрады.

Бірақ судья Әсел Әбішева ADAM bol журналы өкілдерінің осы және басқа да сұрауларын қабылдамай тастады.

Бұдан соң сотта журналдың мүддесін қорғаушы заңгер Сергей Уткин журнал өкілдері Әсел Әбішеваның "әділдігіне күмән келтіретінін" айтып, оған қарсылық білдірді. Медеу аудандық сотының төрағасы Нұрлан Мұсағалиев заңгердің бұл арызын қарап, оны қанағаттандырмай тастады.

Сот залына қайта оалған Әсел Әбішева сот отырысына желтоқсанның 22-сіне дейін үзіліс жарияланатынын айтты.

Қарашаның 20-сында Алматының Медеу аудандық соты қалалық ішкі саясат басқармасының шағымы бойынша Adam bol журналының таралуына, оның ішінде электронды түрде басылуына тыйым салып, қызметін тоқтатқан. Билік журналдың Киевте тұратын қазақстандық саяси эмигрант Айдос Садықовтан алған сұхбатында "соғысты насихаттағаны туралы белгілер бар"деп санайды.

Миллиардер Илон Маск "Америка" деп аталатын жаңа саяси партия құрылатынын хабарлады. Мұндай шешімді ол Х әлеуметтік желісінде өткізген сауалнама қорытындысы бойынша қабылдаған.

"Тәуелсіздік күні – екі партиялы (кейбіреулер бір партиялы дер еді) жүйеден тәуелсіз болғыңыз келе ме деп өзіңізге сұрақ қоюға ең қолайлы сәт!" – деп жазды Маск 4 шілде күні.

Оның айтуынша, бұл мақсатқа жетудің бір жолы – "Сенаттағы екі-үш орынға және Өкілдер палатасындағы сегіз-тоғыз округке шоғырлану" дұрыс болмақ. "Бұл – даулы заңдардың халықтың шынайы еркіне сай қабылдануын қамтамасыз етуге жеткілікті болар еді", – деп мәлімдеді Маск.

Сауалнамаға қатысқандардың 65 пайыздан астамы жаңа партия құруды қолдаған. Келесі күні миллиардер партия құрылатынын ресми түрде жариялады.

Бұл – Илон Маск пен АҚШ президенті Дональд Трамптың арасына жік түскеннен кейін болып жатқан оқиға. Екеуінің көпшіліктің көзінше айтысуы Маск Үкімет тиімділігі департаменті басшысы қызметінен кеткен соң басталған. Ол Трамп ұсынған бюджет және салық жеңілдіктерін ұзарту туралы заң жобасына ашық наразылық білдірді. Трамп "үлкен әрі тамаша заң" деп атаған ол заңға Маск "сұмдық жиіркенішті" деген баға беріп, бұл құжат АҚШ-тың онсыз да орасан зор мемлекеттік қарызын күрт ұлғайтады деп мәлімдеді.

3 шілде күні АҚШ Конгресі осы заң жобасын мақұлдап, Трамп оған Америка Құрама Штаттарының Тәуелсіздік күні қол қойып, заң етіп бекітті.

• Заңда қорғаныс шығындарын ұлғайту, мигранттарды жаппай депортациялауға қаржы бөлу және жалпы құны 4,5 триллион доллар болатын салық жеңілдіктерін ұзарту көзделген. Сонымен қатар, әлеуметтік бағдарламалар – оның ішінде федералды азық-түлік көмегі мен аз қамтылған азаматтарға арналған Medicaid мемлекеттік медициналық сақтандыру бағдарламасы күрт қысқарады. Кейбір сарапшылардың бағалауынша, 12 миллионға дейін америкалық азамат медициналық сақтандырудан айырылуы мүмкін.
• Шығындарды қаржыландыру жасыл энергетика мен электрлі көліктерге арналған субсидияларды жою арқылы ішінара қамтамасыз етілмек. Бұл шешім Трамп пен Маск арасында ашық дау туғызды. Маск бұл әрекетті "болашаққа балта шабу" деп атап, Ақ үйді әлеуметтік желілерде қатты сынға алды.

CNN телеарнасының хабарлауынша, АҚШ-тың Техас штатындағы су тасқыны салдарынан қаза тапқандар саны 51 адамға жеткен, арасында 15 бала бар. Тағы ондаған адам хабар-ошарсыз кеткен, бірақ нақты саны әзірге ресми түрде жарияланған жоқ.

4 шілдеге қараған түні Техастағы Гуадалупа өзені күшті нөсер жауын салдарынан кенеттен арнасынан асып, жойқын екпінмен төңірекке жайылған. Хабарларға қарағанда, небәрі 45 минутта су деңгейі 8 метрге көтерілген. Із-түзсіз кеткендер арасында – өзен жағасында орналасқан Camp Mystic атты христиандық жазғы лагерьде демалып жатқан 27 қыз бала бар.

Жергілікті биліктің мәліметінше, іздестіру-құтқару операциясы барысында 850 адам құтқарылып, қауіпсіз жерге жеткізілген.

АҚШ президенті Дональд Трамп зардап шеккендерге федералды көмек көрсетілетін болады деп уәде етті. Техас штатының губернаторы Грег Эбботт төтенше жағдай режимін енгізу туралы жарлыққа қол қойып, құтқару жұмыстарына штат ресурстары "шектеусіз" көлемде тартылатынын мәлімдеді.

Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев халықты Астана күні мерекесімен құттықтады, деп хабарлады 6 шілде күні Ақорданың баспасөз қызметі.

"Биыл бұл мереке Домбыра күнімен тұспа-тұс келіп отыр. Мұның символдық мәні зор. Қазақтың қасиетті қара домбырасы Ұлы даланың мыңжылдық бірегей мәдени мұрасын әйгілейді. Ал елордамыз Қазақстанның тұрақты әрі қарқынды өсіп-өркендеуін және жасампаз ұлттың жарқын болашаққа ұмтылысын айшықтай түседі", – деп жазылған ресми ақпаратта.

Тоқаев қазіргі кезде Астана елдің қоғамдық, саяси және іскерлік ордасына айналып, әлемге танылып отырғанын айтқан.

"Астана Орталық Еуразияның жауһары, заманауи Қазақстанның келбеті саналады. Халықаралық қауымдастық бас қаламызды бітімгершілік бастамаларды жүзеге асырып, жаһандық диалог орнату ісінде ерекше рөл атқаратын бейбітшілік шаһары ретінде біледі", – деген Тоқаев.

6 шілде Қазақстанда мемлекеттік мереке – Астана күні ретінде 2008 жылы 25 маусымда қабылданған заңда бекітілген. Ресми нұсқа бойынша, Жоғарғы кеңестің астананы Ақмолаға көшіру туралы 1994 жылғы 6 шілдедегі қаулысы осы мерекеге тарихи негіз болған. Алайда оған дейін маусымның алғашқы онкүндігінде аталып өтіп келген қала күні мерекесінің 6 шілдеге ауыстырылуы және мемлекеттік мереке мәртебесі берілуі кездейсоқ емес деп санайтындар бар.

6 шілде – Қазақстанның бірінші президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың туған күні. Экс-президент бүгін 85 жасқа толды. Осының қарсаңында Тоқаев бұрынғы президентті құттықтап, деніне саулық тілеген.

"Қасым-Жомарт Тоқаев жеделхатта мерейтой иесінің тарихи рөліне тоқталып, оның жаңа дәуірдегі қазақ мемлекеттілігінің бастауында тұрғанын және Қазақстан Республикасының қалыптасуы мен дамуына зор үлес қосқанын жазған. Сондай-ақ Мемлекет басшысы Тұңғыш Президенттің Қазақстан астанасын көшіру туралы шешімі ел экономикасын өркендетуге және мемлекеттің халықаралық беделін нығайтуға айрықша ықпал еткенін атап өткен", – деп хабарлады Ақорданың баспасөз қызметі сенбі күні.

Қазақстанды совет кезеңінен бастап 30 жылға жуық үздіксіз басқарған Нұрсұлтан Назарбаев 2019 жылы наурызда президент өкілетін мерзімінен бұрын доғарып, өз орнына көп жылғы серігі, сол кезде сенат төрағасы болып отырған Қасым-Жомарт Тоқаевты президент етіп қалдырған. Тоқаев жаңа қызметтегі алғашқы шешімімен мемлекет астанасының атауын бірінші президенттің құрметіне Нұр-Сұлтан етіп өзгерткен. Тек 2022 жылғы Қанды Қаңтар оқиғасынан кейін Назарбаевтың бірқатар артықшылықтары жойылып, оның жеке басын дәріптеу үрдісі тыйыла бастады, сондай шаралардың бірі ретінде мемлекет астанасына бұрынғы атауы қайтарылған.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Жоғарғы кеңестен "елбасына" дейін. Қазақстан авторитаризм жолына қалай түсті?

6 шілдеге қараған түні Ресей Украинаға 157 дронмен шабуыл жасады, олардың 117-сі жойылды, деп хабарлады Украина армиясының әуе күштері.

"Жаудың шабуылшы дрондары 19 нысанға тигені, әуеден атып түсірілген дрондардың 2 жерде құлағаны тіркелді", – деп айтылған ресми ақпаратта.

Харьков қаласына шабуыл салдарынан екі адам – 46 жастағы әйел мен сәби зардап шеккен. "2 ай 8 күндік қыз бала қатты күйзеліске тап болды. Оған медициналық көмек көрсетіліп жатыр", – деді облыстық әкімшіліктің басшысы Олег Синегубов.

Киев облысында үш адам зардап шекті. "35 жастағы ер адам арқасына, аяқ-қолына жарықшақ тиіп жараланды. 79 жастағы әйел мен 75 жастағы ер адам қатты күйзеліске түсті", – деп жазды облыс басшысы Николай Калашник.

Оның дерегінше, дрон шабуылы салдарынан екі көпқабатты тұрғын үй зақымданып, төрт гараж бен бір автокөлік жанып кеткен. Тағы үш көлікке зиян келтірілген.

Түн мезгілінде ресейлік дрондар Запорожье қаласы мен Запорожье ауданына да шабуылдады. Облыс әкімі міндетін атқарушы Иван Федоровтың айтуынша, шабуыл салдарынан жеке кәсіпорынның ғимараты ішінара қирап, қоймадағы мүлік пен ауыл шаруашылығы техникалары бүлінген.

Юрковка ауылында 89 жастағы әйел жараланып, бір тұрғын үй зақымдалған.

Украинаның Төтенше жағдайлар жөніндегі мемлекеттік қызметі Харьков пен Херсонда мұның алдындағы шабуылдардың зардаптарын жоюға барған құтқарушыларға Ресей әскері шабуыл жасағанын хабарлады. Өрт сөндіру көліктері зақымданғанымен, құтқарушылар аман қалған.

НАТО бас хатшысы Марк Рютте Пекин Тайваньға қарсы күш қолдануға шешім қабылдаған жағдайда, Қытай басшысы Си Цзиньпин Еуропа назарын Үнді-Тынық мұхиты аймағындағы жағдайдан басқа жаққа бұру үшін Ресей президенті Владимир Путинге "НАТО аумағына шабуыл жасауды" сұрап қолқа салуы мүмкін екенін жоққа шығармады.

Рютте бұл пікірін 5 шілде күні The New York Times басылымы жариялаған сұхбатында айтқан. Ол жағдай осылайша өрбуі мүмкін екені жайлы ой барған сайын артып келе жатқанын атап өтті.

НАТО басшысының сөзінше, Пекин мен Мәскеуді тежеу үшін екі басты қадам қажет. Біріншісі – Батыс альянсының бірлескен күш-жігерін "орыстар ешқашан шабуыл жасай алмайтындай етіп" нығайту. Екінші міндетті шара ретінде Рютте Үнді-Тынық мұхиты аймағымен қорғаныс өнеркәсібі және инновация саласында бірлескен жұмысты атады. Оның айтуынша, мұндай ынтымақтастықты АҚШ президенті Дональд Трамп басқаратын әкімшілік белсенді түрде алға жылжытып отыр.

"Біз зор геосаяси сын-қатермен бетпе-бет келіп отырмыз. Бұл ең алдымен – Ресей. Ол кейінгі тарихта бұрын-соңды болмаған жылдамдықпен қайта күшейіп жатыр. Қазір олар НАТО-ға мүше елдердің барлығы бір жылда шығаратын оқ-дәріні үш есе көп мөлшерде үй айда өндіреді", – деді Рютте.

The New York Times газетіне берген сұхбатта ол НАТО мен АҚШ арасындағы қарым-қатынасқа, әсіресе республикашыл Дональд Трамптың Ақ үйге қайта оралуынан кейінгі жағдайға кеңінен тоқталған. Басылымның жазуынша, Трамп ұзақ уақыт бойы НАТО-ға күмәнмен қарап келген, ал президент лауазымындағы бірінші мерзімі кезінде өз елі бұл ұйымнан шығатынын айтып, сес көрсеткен кездері де болған.

Газеттің бір сұрағына берген жауабында Рютте Дональд Трамптың НАТО елдері қорғанысқа биыл ЖІӨ-нің кемінде 2 пайызы мөлшерінде қаражат бөлуі керек деген бұрыннан айтып жүрген талабын орынды көретінін аңғартты.

"Президент Трамп барша мақтауға лайық, өйткені дәл оның көшбасшылығы, биыл 2 пайыз бен 2035 жылға дейін 5 пайызға жету талаптары болмағанда біз бұл мәселеде келісімге ешқашан ол жеткізе алмас едік", – деді НАТО басшысы.

Ресейдің сыртқы істер министрі Сергей Лавров маусым айының аяғында Қырғызстанға сапармен барған кезде, НАТО елдерінің әскери бюджеттерін ұлғайтуы "бұл ұйымның күйреуіне алып келеді" деп мәлімдеген. Бұған қоса Лавров НАТО елдері "қиял-ойдан шығарылған қауіп-қатерлерге" сүйеніп шешім қабылдайды деген.

• 2025 жылғы 25 маусымда Гаагада өткен Солтүстік Атлантикалық одақ (НАТО) саммиті қабылдаған декларацияда Ресей Еуроатлантика аймағындағы қауіпсіздікке "ұзақ мерзімді қатер төндіреді" деп айтылған. Одақтастар қорғаныс шығындарын 2035 жылға дейін ЖІӨ-нің 5 пайызына дейін арттыруға келіскен.
• Пекин Тайваньды өзінің бүлікші аймағы санайды және аралға бақылау орнату қажет деп тапқан жағдайда күш қолдануға дайын екенін бірнеше рет мәлімдеген. Алайда тайвандықтардың басым бөлігі Тайванның де-факто тәуелсіздігі мен демократиялық мәртебесін қолдайды. Аралға байланысты кез келген әскери қақтығыс бола қалса, оған АҚШ араласуы мүмкін, өйткені ол аймақтық коалициялардың мүшесі және АҚШ қабылдаған заңдарға сәйкес, Тайваньға төнген кез келген қауіп "ерекше маңызға ие мәселе" деп қарастырылады.
• Ресейдің Украинаға қарсы жүргізіп жатқан соғысында бейтарап позиция ұстанатынын жариялап, бітімге келуге үндеп жүрген Пекин Мәскеумен белсенді байланыстарын жалғастырып отыр. Екі елдің басшылары – Владимир Путин мен Си Цзиньпин ондаған мәрте кездесіп, 2022 жылдың ақпанында, Ресейдің Украинаға ауқымды басқыншылығы басталардан үш апта бұрын "шекарасыз стратегиялық әріптестік" туралы келісімге қол қойған. Қытай – Ресейдің ең ірі сауда серіктесі, ол Мәскеуге Батыс санкцияларының салдарын еңсеруге көмектесіп отыр.

Ұлыбритания Сирияда көп жылға жалғасқан азамат соғысынан кейін бұл елмен дипломатиялық қарым-қатынасты қалпына келтіретінін мәлімдеді.

"Сирия халқының жаңа үміті оянды. Елдің жаңа үкіметінің күллі сириялықтар үшін тұрақты, қауіпсіз әрі өркендейтін болашақ құру жолындағы міндеттемелерін қолдау – біздің мүддемізге сай келеді", – деп мәлімдеді 5 шілде күні Ұлыбританияның сыртқы істер министрі Дэвид Лэмми.

Дэвид Лэмми сол күні Сирия астанасы Дамаскіге ресми сапармен барған. Бұл кейінгі 14 жылда Ұлыбритания сыртқы істер министрінің Сирияға алғаш рет келуі. Reuters агенттігінің хабарлауынша, ол Сирияны қолдауға 95,5 миллион фунт стерлинг бөлуге уәде еткен.

Былтыр желтоқсан айында "Хайят Тахрир әш-Шам" қарулы исламшылдар тобы Сирияда халықты қайғы-қасіретке батырған ұзаққа созылған қантөгіс-жанжалдан кейін Башар Асад режимін биліктен тайдырғаннан кейін Батыс елдерінің Сирияға деген ұстанымы біртіндеп өзгеріп жатыр.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Дональд Трамп Сирияға қарсы санкцияларды жою туралы жарлыққа қол қойды

Лэмми Сирияға АҚШ президенті Дональд Трамп Дамаскіге осыған дейін салынған америкалық санкциялар бағдарламасын тоқтату туралы жарлыққа қол қойған соң бірнеше күннен кейін барды. Вашингтонның ол шешімі Сирияны халықаралық қаржы жүйесінен оқшаулауға нүкте қойып, көп жылғы соғыстан кейін елді қалпына келтіру мүмкіндігіне жол ашты.

Сәуір айында Ұлыбритания да өз санкцияларын жеңілдетіп, Сирияның Орталық банкінің және өзге банктері мен мұнай компанияларын қоса алғанда жиынтығы 23 құрылымның активтерін бұғаттан босатқан. Мұндай қадам инвестиция тартуды ынталандыру мақсатын көздейді. Әйткенмен Сирияның бұрынғы режимінің мүшелеріне Лондон салған санкциялар әлі күшінде.

Сенбі күні Ұлыбритания жариялаған қаржылай қолдау пакеті Сирияға шұғыл гуманитарлық көмек көрсетуді көздейді. Оған қоса, британ үкіметінің мәлімдемесінде бұл көмек білім беру секілді салаларды дамыту арқылы елді ұзақ мерзімді қалпына келтіруге ықпал ететіні айтылған.

5 шілде күні Түркияда оппозициялық Республикалық халық партиясын (CHP) қолдайтын тағы үш мэр сыбайлас жемқорлық ісі аясында қамауға алынды. Жұрт арасында 2024 жылғы жергілікті сайлауда сенімді түрде жеңіске жеткен CHP-ны қолдаушылар күрт артып, президент Режеп Тайып Ердоғанның Әділет және даму партиясының (AKP) рейтингі төмендей бастаған шақта жүргізілген бұл тұтқындаулар – биліктің оппозициядан сайланған адамдарға көрсетілген қысым науқанының келесі кезеңі іспеттес болып отыр.

Жаңа тұтқындауларға ілік болған тергеу бұған дейін Стамбұл қаласының мэрі, Ердоғанның басты саяси бәсекелестерінің бірі және 2028 жылғы президент сайлауында CHP кандидаты болады делінген Экрем Имамоғлының қызметінен шеттетілуіне алып келген болатын. Биыл наурыз айында Имамоғлының тұтқындалуы бүкіл ел бойынша 2013 жылдан бергі ең ауқымды наразылықтарға себеп болды. Оппозицияны қолдайтын аймаққа жататын Измир қаласында осы аптаның басында полиция 120-дан астам адамды ұстаған.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

"Қымбатшылық елді саясиландырды". Түркиядағы наразылық Орталық Азия тумаларының көзімен

5 шілде күні ұсталғандар арасында – оңтүстіктегі Адана қаласының мэрі Зейдан Қаралар, Анталия курортты қаласының мэрі Мұхиттин Бөжек және оңтүстік-шығыстағы Адыяман қаласының мэрі Абдуррахман Тұтдере бар. Anadolu агенттігінің мәліметінше, Адана мен Адыяман мэрлері тендерлер өткізу барысында жасалған болуы мүмкін алаяқтық пен пара алу оқиғаларына байланысты қозғалған іс аясында тергеуге алынған. BirGün сайты Бөжек Анталия прокуратурасы бастаған бөлек тергеу ісі аясында қамауға алынған деп хабарлады. Онымен бірге ұлы да тұтқындалған.

Оппозиция көшбасшылары биліктің бұл әрекеттерін айыптады. Анкара мэрі Мансұр Яваш: "Егер елдегі заң саяси мүдделерге бағынышты болса, ал әділдік іріктеп қана қолданылса, онда әділет жүйесіне сенім жайлы айтудың өзі артық", – деп мәлімдеп, әділетсіздік пен саяси қысымға CHP өкілдері көнбістік танытпайтынын айтты.

Сенбі күні Анкарада 2023 жылы өткен CHP съезінде дауыс сатып алынған деген күдікпен қозғалған істің тыңдауы жалғасты. Бұл іс көктемдегі наразылықтардан кейін жұрт арасында кең қолдауға ие болған партияның қазіргі жетекшісі Өзгүр Өзелді сайлаған шешімнің күшін жоюға алып келуі мүмкін дейді бақылаушылар.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Стамбұл мэриясының ондаған шенеунігі "пара алған" және "бопса жасаған" деген күдікпен ұсталды

Мемлекеттік статистика федералды қызметі Ресейдегі демографиялық ахуал жөніндегі деректерді жариялауды доғарды.

Ресейдің әлеуметтік-экономикалық жағдайына шолу дейтін шығарылымның осы аптадағы нұсқасында мамыр айына арналған "Демография" бөлімі жоқ. Бұл дерек Росстат сайтынан да табылмады. Сайтта демография деректері соңғы рет наурыз айында жарияланған.

Бұл бөлімде табиғи өсім, елден кеткендер, туу және өлім көрсеткіштері, неке және ажырасу сандары, миграция деректері және жалпы халық саны жарияланатын.

Мамыр айында Ресейде жұмыс істейтін демографтар билік жасырған статистиканы қызметтік мақсатта ғана ала алатыны, ол үшін қол қоятыны хабарланған. Бұл туралы демограф Алексей Ракша мәлімдеген. Росстат демография деректерін жариялауды тоқтатқанына алғаш болып назар аударғандардың бірі осы демограф болатын. Кейін Ресей әділет министрі Ракшаны "шетел агенттері" реестріне қосты.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Демограф Ракша: Ресейде туу көрсеткіші 18 ғасырдың соңынан бергі ең төменгі деңгейге түсіп кетті

Украина президенті Владимир Зеленскиймен жұма күні телефон арқылы сөйлескен АҚШ президенті Дональд Трамп Украинаға қорғаныс үшін Patriot зымыран жүйесі қажет деп мәлімдеді.

"Зеленскиймен жақсы әңгімелестік" деді Трамп журналистерге Air Force One президенттік ұшағына мінер кезде. Зеленский сұраған Patriot кешені туралы сұраққа Трамп: "Бұл оларға қорғаныс үшін қажет... Өйткені оларды қатты атқылап жатыр" деді.

ОҚИ ОТЫРЫҢЫЗ

Зеленский мен Трамп телефон арқылы сөйлесті

Ақ үй басшысы әуе шабуылынан қорғайтын Patriot жүйесін жоғары бағалап, "тамсандырар қару" деп атады.

Украина осыған дейін АҚШ-қа бірталай мәрте жүгініп, қосымша Patriot жүйелерін сұраған. Киев бұл қару Ресей дрон және зымыран шабуылдарынан қорғануда маңызды рөл атқарады деп санайды. Трамп пен Зеленский арасында болған әңгімеден хабары бар дереккөз Reuters агенттігіне пікір білдіріп, әңгіме "өте жақсы сипатта" болғанын, Украинаға Patriot кешендерін беруді қайта қарау жөнінде үміт пайда болғанын айтты.

Вашингтон жақында Украинаға кей қару түрлерін беруді доғарғаны хабарланған. Оның ішінде Patriot зымыран жүйелері де аталды. Бұл хабар Киевті алаңдатып қойған. Германия қазір АҚШ-пен келіссөз жүргізіп, Patriot жүйелерін Украина беру мақсатымен сатып алу мәселесін талқылап жатыр. Әлі нақты шешім қабылданған жоқ.

5 шілде күні Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев сыртқы істер вице-министрі Роман Василенконы қызметінен босатып, оны Еуропа Одағының жанындағы және НАТО-дағы Қазақстан өкілдігінің басшысы етіп тағайындады.

Ал Астананың Таиландтағы елшісі Арман Исетов сыртқы істер вице-министрі қызметіне тағайындалып, елге оралатын болды.

Сыртқы істер министрлігінің жазуынша, 1975 жылы Қостанай облысында дүниеге келген Исетов 1998 жылы әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетін бітіріп, мансап жолын осы министрліктен референт болып бастаған.

Содан бері министрлікте және Қазақстанның шетелдегі өкілдіктерінде лауазымды қызмет атқарған. 2022 жылдан бері Қазақстанның Таиландтағы елшісі болды.

Роман Василенко 1972 жылы Шымкент қаласында туған. 1994 жылы ол Ресей Федерациясы Қарулы күштерінің Экономика, қаржы және құқық әскери академиясын бітірген. Қызмет жолын Қазақстан президенті аппаратынан бастап дипломатиялық ведомствоға дейін түрлі мемлекеттік мекемеде жұмыс істеген.

Василенко 2016-2019 жылдары сыртқы істер министрінің орынбасары, 2019-2022 жылдары Қазақстанның Словакиядағы елшісі болды. 2022 жылғы қаңтардан бері сыртқы істер министрінің орынбасары қызметін атқарып келді.

Сондай-ақ президент Қасым-Жомарт Тоқаев Ержан Елекеевті Қазақстанның Кувейттегі елшісі қызметіне қойды. 1986 жылы Ақтау қаласында дүниеге келген Елекеев 2007 жылы Қазақстан-Британ техникалық университетін, 2011 жылы Глазго университетін тәмамдаған.

Ержан Елекеев 1986 жылғы 2 сәуірде Ақтау қаласында дүниеге келген. 2007 жылы Қазақстан-Британ техникалық университетін бітірген. 2011 жылы Глазго университетінде магистр дәрежесін алды. Ұлттық компанияларда, қаржы институттарында жұмыс істеген ол 2024 жылғы наурыздан бастап "Kazakh Invest" ҰК" АҚ басқарма төрағасы қызметін атқарған. Ержан Елекеев – Қазақстан парламенті мәжілісінің депутаты болған Ирак Елекеевтің ұлы.

Армения сыртқы істер министрлігі Ресейдің Еревандағы елшісі Сергей Копыркинге наразылық нотасын табыстады. Армян министрлігінің сөзінше, нотаға Ресей телеарналарында Армения билігі жөнінде достыққа жатпайтын сөздер айтылғаны түрткі болған.

Министрлік ресейлік арналарды Армения үкіметіне қарсы "қастық пропаганда" жүріп жатыр, оны ресейлік шенеуніктер, депутаттар, сарапшылар және БАҚ қоздырып отыр дейді.

Ереван мұндай сөздер кейінгі екіжақты кездесулердің оң нәтижесін жоққа шығарады деп отыр.

"Бұл мәлімдемелерге қарасақ, мемлекеттік төңкеріс жасамақ болған адамдарды қамау "Армения премьерінің достыққа жатпайтын кезекті қадамы" деп қарастырылады екен. Мұндай мәлімдемелер қисынға келмейді. Мемлекеттік төңкерістің алдын алу қалай және не үшін достыққа жатпайтын қадам саналатыны түсініксіз. Бұл – Арменияның ішкі ісіне дөрекі түрде қол сұғу" деді Армения сыртқы істер министрлігінің өкілі Ани Бадалян.

Ресей сыртқы істер министрлігінің ресми өкілі Мария Захарова РБК басылымына осы жөнінде пікір білдіріп, нотада "Ресей саясаткерлері мен қоғамдық қайраткерлерінің діни сенім еркіндігін қолдайтын" сөздер барын, бұл сөздер "Никол Пашинян үкіметіне ұнамай қалғанын" айтқан.

2025 жылғы маусымда Армения билігі мәлімдеме жасап, 2024 жылғы наразылық кезінде құрылған "Қасиетті күрес" қозғалысы жақтастары жасамақ болған мемлекеттік төңкерістің алдын алдық деп хабарлаған. Алдын алу шарасы кезінде қозғалыс лидері әрі Армян апостол шіркеуінің епископы Баграт Галстанян мен оның жақтастары тұтқындалған. Мұның арты көшедегі наразылық пен қақтығыстарға ұласты.

Армения сыртқы істер министрі Арарат Мирзоян Ресей шенеуніктерін Арменияның ішкі ісіне қол сұқпауға шақырды. Кремль өкілі Дмитрий Песков жауап қатып, Мәскеу бұған құлықты емесін, бірақ Ресейдегі миллиондаған армян оқиғаны бақылап отырғанын айтты.

Украина және АҚШ президенттері Владимир Зеленский мен Дональд Трамп телефон арқылы сөйлесті.

"Президент Трамп ақпаратқа өте қанық. Украинаға деген көңілі үшін рахмет. Әуе қорғанысының мүмкіндіктерін талқылап, аспанды қорғауды ұлғайту жөнінде жұмыс істейміз деп келістік. Командаларымыздың қарымта кездесуі жайлы келістік" деп жазды Зеленский Telegram-да екіжақты әңгіменің маңызды әрі пайдалы болғанын атап өтіп.

Зеленскийдің сөзінше, ол сондай-ақ Трамппен АҚШ пен Украина арасындағы ортақ қорғаныс өндірісі мүмкіндіктерін, сауда және инвестиция мәселесін талқылаған.

Трамп пен Зеленскийдің сөйлескенін Axios басылымының тілшісі Барак Равид те хабарлады. Ол сөйлескен адам әңгіме 40 минутқа ұласқанын, жақсы сипатта өрбігенін айтқан. Тілші дереккөзінің сөзінше, Трамп пен Зеленский Ресей күштерінің Украинаға шабуылы үдегенін, Киевке әуе қорғанысы жүйелерін беру мәселесін талқылаған. Санаулы күн бұрын америкалық БАҚ өз дереккөздеріне сүйеніп, АҚШ Украина бірнеше қару түрін беруді тоқтатты деп хабарлады. Оның ішінде Patriot әуе қорғаныс кешені де аталған.

Бейсенбі, 3 шілде күні Трамп Ресей президенті Владимир Путинмен телефон арқылы сөйлескен. АҚШ президенті болған әңгіме "ешқандай прогресс әкелген жоқ" деп, Украинадағы жағдайға "разы емесін" айтты.

Кремльдің хабарлауынша, Трамптың алаңдаушылық білдіргеніне Путин жауап беріп, Мәскеу "Арнайы әскери операция мақсаттарынан тайынбайтынын" айтқан.

Осы сөйлесуден кейін Ресей Киевке ауыр соққы жасап, кемі бір адам қаза тапты, 20-дан астам адам жарақат алды.

Ресейдің қаржы операцияларын бақылайтын "Росфинмониторинг" қызметі "террористер мен экстремистер" тізіміне Орынбордан шыққан 14-жасар екі жасөспірімді – Әмір Шағатов пен Тимофей Лубенецті енгізген. Бұл туралы "Медиазона" хабарлады.

Басылымның жазуынша, Әмір Шағатов – 2011 жылы туғандар арасында алғашқы болып осы тізімге енгізілген адам.

"Росфинмониторинг" реестрі жаңартылғанын тіркеп отыратын телеграм-арнаны жүргізетін сарапшы Иван Шукшин тізімдегі екі жасөспірімнің есім-сойының тұсына "жұлдызшалар" қойылғанына назар аударған. Ондай белгі ол адамның үстінен терроризм бабы бойынша қылмыстық іс қозғалғанын білдіреді.

Құқық қорғау органдары екі жасөспірімнің ұсталғаны жөнінде ресми түрде хабарлаған жоқ.

Әмір Шағатовтың әкесі Төлеген "Агентство" басылымына ұлының "үйқамақта екенін әрі оған елден шығуға тыйым салынғанын" айтқан. Бұл – екі бөлек бұлтартпау шарасы, заң бойынша бұл екі шара бір мезгілде қолданылмауға тиіс. Төлеген Шағатовтың сөзінше, жетінші сыныпта оқитын ұлы анасының қолында тұрады, ал әкесімен тек каникул кезінде ғана көріседі. Ол ұлына қандай айып тағылып отырғанынан бейхабар екенін айтқан.

Әмір Шағатов пен Тимофей Лубенец бір іс бойынша өтіп жатыр ма, әлде екі бөлек пе, ол жағы белгісіз. Алайда "Агентство" олар бір-бірін тануы мүмкін деп топшылайды. Басылым бұл екеуімен қатар "Росфинмониторингтің" "террористер мен экстремистер" тізіміне Орынбор облысынан тағы бір жасөспірім – 16 жасар Вадим Тукашев те енгеніне назар аударған.

Жұма, 4 шілде күні Ресей мен Украина тұтқын алмасты. Алдымен бұл жөнінде Ресейдің қорғаныс министрлігі хабарлады. Кейінірек тұтқын алмасу фактісін Украина президенті Владимир Зеленский де растады.

ТАСС агенттігінің дерегінше, Ресейге Курск облысының екі тұрғыны да қайтарылған.

Украина мен Ресей биыл маусым айының басында Стамбұлда екі елдің делегациялары арасындағы келіссөздер нәтижесінде жасасқан уағдаластық аясында осымен жетінші рет тұтқын алмасып отыр.

Екі тарап бір-біріне неше тұтқын қайтарғаны туралы нақты мәлімет жарияланбады.

Зеленскийдің айтуынша, Отанына оралған украин сарбаздарының көбі Ресей тұтқынына 2022 жылы түскен. Президенттің мәліметінше, жұма күні Ресей Украинаға тапсырған азаматтар арасында Ресей билігі соттаған бейбіт тұрғындар да бар.

Украинадағы әскери тұтқындар мәселесі жөніндегі үйлестіру штабының хабарлауынша, Ресей тұтқынынан елге "жараланғандар мен ауыр науқастар", сондай-ақ "25 жастан аспаған" әскери қызметшілер оралған.

"Бостандыққа шыққан ең жас қорғаушы – небәрі 20 жаста. Ең егде адам – 59 жаста. Солдаттар мен сержанттардан бөлек, офицерлерді де босатуға мүмкіндік туды", – делінген штаб мәлімдемесінде.

Жұма күні Нидерланд пен Германияның барлау қызметтері Ресейдің тыйым салынған химиялық қаруды Украинада кең көлемде қолданғанына дәлелдер жинағанын мәлімдеді. Олардың деректері бойынша, Ресей әскері украин сарбаздарын окоптан шығуға мәжбүр етіп, кейін атып тастау тұншықтырғыш заттарды, соның ішінде дроннан да тастап қолданады.

Бұл туралы Reuters агенттігі хабарлады.

Нидерландының қорғаныс министрі Рубен Брекелманс Ресей химиялық қаруды қолдануын күшейтіп жатқанын айтып, Мәскеуге қарсы санкцияларды қатаңдатуға шақырды. Ол мұндай әрекет "қалыпты, стандартты және барған сайын кең таралған" сипатқа ие бола бастағанын айтты. Брекелманстың сөзінше, нақ осы үрдіс алаңдаушылық тудырып отыр. "Біз бұл құбылысты бірнеше жылдан бері байқап келеміз, қазір ауқымы тек ұлғайып жатыр", – деді ол.

Германияның сыртқы барлау қызметі (Bundesnachrichtendienst, BND) бұл тұжырымдарды растап, дәлелдерді нидерландтық әріптестермен бірлесіп жинақтағанын мәлімдеді. Нидерланд әскери барлау қызметінің басшысы Питер Рейсинк бұл қорытындылар өздері жеке жүргізген тергеу нәтижесінде жинақталған тәуелсіз барлау деректеріне сүйеніп жасалғанын айтты.

Reuters агенттігі соғысып жатқан тараптардың ешқайсынан тыйым салынған заттар қолданылғанын тәуелсіз түрде растау әзірге мүмкін болмай отырғанын жазды. АҚШ Ресейді хлорпикрин қолданды деп алғаш рет былтыр мамыр айында айыптаған. Бұл улы затты Бірінші дүниежүзілік соғыста Германия қолданған және әшейінде шеруге шыққандарды тарату үшін қолданылатын жас ағызатын газ сияқты дәстүрлі құралдарға қарағанда әлдеқайда қауіпті.

Украина билігі Ресей химиялық қару қолданған мыңдаған оқиға бар деп мәлімдеп отыр.

Ресейдің қорғаныс министрлігі Reuters агенттігінің сауалына жауап қатпады, оған дейін министрлік заңсыз оқ-дәрі қолданғанын жоққа шығарып, керісінше Украинаны айыптаған болатын. Ресей сыртқы істер министрлігінің өкілі Мария Захарова сәрсенбі күні ФСБ (Ресейдің қауіпсіздік қызметі) Украинаның шығысында құрамында хлорпикрин бар жарылғыш заттар жасырылған қойма тапқанын мәлімдеді. Украина мұндай айыптауларды дәйекті түрде жоққа шығарып келеді.

193 мемлекетті біріктіретін, штаб-пәтері Гаагада орналасқан Химиялық қаруға тыйым салу жөніндегі ұйым (Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons, OPCW) бұған дейін екі тараптың да айыптауларына жеткілікті айғақ-дәлел жоқ деп мәлімдеген. Толымды тергеу тек ұйымға қатысушы елдің сұрауы бойынша ғана басталуы мүмкін, алайда әзірге ондай сұрау түспеген.

Брекелманс кемінде үш украин сарбазының қазасы химиялық қаруды қолданумен байланысты екенін, ал 2500-ден астам адам химиялық заттан улану белгілерімен медициналық көмекке жүгінгенін хабарлады. Ол бұл қауіп тек Украинадағы қақтығыспен шектелмей, басқа елдерге де төнетінін атап айтты.

Министр бұған қоса Ресейге қысымды арттыруды, соның ішінде жаңадан санкциялар енгізу және оны OPCW Атқарушы кеңесі сияқты халықаралық ұйымдарға қатысу мүмкіндігінен айыруды ұсынды. Кеңес мүшелерінің ауыс-түйісі алдағы айларға жоспарланып отыр.

Нидерланд әскери барлау қызметінің басшысы Ресейдің химиялық бағдарламасының ауқымына назар аудартты. Оның айтуынша, химиялық қару өндірісінің белсенділігі артқаны, ғылыми зерттеулердің күшейгені және оны жасауға мамандар тартылғаны жөнінде дәлелдер бар. Ресейлік әскери қызметкерлер улағыш заттарды қолдану жөнінде нұсқаулар алып жатқаны жөнінде барлау мәліметтері бар деді ол.

"Бұл – майданның алдыңғы шебінде жасырын жасалып жатқан қарабайыр әрекеттер емес, бұл – мемлекеттік деңгейдегі ауқымды бағдарлама. Егер біз бұл әрекеттерді әшкерелемесек және жария етпесек, олардың жалғасу ықтималдығы өте жоғары", – деді Рейсинк. Ол Ресей әскерінің химиялық қару қолдануы "әдеттегі дерлік операциялық іс-тәжірибеге" айналып бара жатқанын айтты.

Оның сөзінше, хлорпикринді қолдану фактілері қолдан жасалған оқ-дәрілерді, мысалы, осындай зат толтырылған шамдар мен бөтелкелер дроннан тасталған кездері тіркелген.

Ресей тарапы бұл айтылған жайттарға байланысты әзірге ешқандай ресми пікір білдірген жоқ.

Теріні, көзді және тыныс жолдарын қатты тітіркендіріп әсер ететін хлорпикрин 1997 жылғы Химиялық қаруға тыйым салу туралы конвенцияға сәйкес, OPCW ұйымының тыйым салынған заттар тізіміне енгізілген. Адам ағзасына түскен жағдайда ол күйдіріп, жүректі айнытып, лоқсытып, тыныс алуды қиындатып жаман әсер етеді.